Аллаһ җәннәтеннән мәхрүм итмәсен

 – Хәлимә, Хәлимә – ә! Төш тизрәк икенче катка. Анда бер матур гына егет сине сорап килгән, – дип угы–чугы килергә керештеләр күзләре күрмәүче хатын–кызлар һәм серле генә елмаештылар минем бу апаны эзләп йөрүемне бел­гәч. Мондый ыгы – зыгының серенә мин соңыннан гына төшендем.

   Дөресен генә әйткәндә, 89 нчы яше бе­лән баручы Хәлимә апа Насыйбулли­на белән «Сөләйман» мәчетендә үткә­ре­лгән өмә вакытында танышкан идем. Шун­да какча гәүдәле, кечерәк буйлы бу апаның ду килеп, ишегалдын себереп йө­рүенә таң калдык без.

Шактый өлкән яшьтә булуына карамастан, хәтере шәп икән әле Хәлимә апа­ның. 1921 елның 2 ноябрендә Тәлә­че районының Олы Кибәхуҗа авылында Зиннәтулла һәм Бибисәгадәтләр гаи­лә­сендә дөньяга килә ул. И­кенче тө­р­ле Яңавыл дип тә йөртләр икән бу авылны. Хәлимә апаның сөйләвенә ка­ра­ганда, Явыз Иван вакытында бу тирә – як халкын чукынды­ру өчен күп көч түгелгән, андагы кешеләрне чыбык бе­лән суктырганнар.    Кайбереүләр мондый җәзага түзә алмыйча, христиан­ла­шып киткәннәр. Аллаһы Тәгаләнең бер афәтедер инде, берзаманны күктән таш­лар ява башлый. Татарларны чу­кын­дыру максаты белән килгән мис­сио­нерларны да, аларны саклап торган гас­кәрне дә таш яңгыры бәреп ташлый. Соңыннан бу урынны Аллаһының каһә­ре төшкән җир дип саный б­ашлаганнар, аңа якын килмәскә т­ырышканнар. Шул рәвешле, чукындыруларга чик куел­ган. Казаннан кайткан бер к­еше хәт­та күктән төшкән ташка ч­ардуган да корып куйган диләр. Хәлимә апа­ның сүзләренчә, шулай да т­абигате бик матур икән бу якларның. Олы Кибәхуҗа­ның бер ягында–тау, ә аннары т­игез­лек, ике авыл уртасында елга ага. Керәшен булырга теләмәгәннәр нигез сал­ган ди­ләр Олы Кибәхуҗага.

Карышмаучан, сүз тыңлаучан булганга күрәме, авылда аны зурлар бе­лән беррәттән эшкә кушалар. Ашлык урдыргыч агрегатта–л­обогрейкада да хезмәт куярга туры килә. «Бала бит инде. Тәртәгә ябышып йокы аралаш ат куа идем», – дип исенә төшерде яшь чак­ларын Хәлимә апа. 1938 е­лда алар­ның гаиләсе Казанга күчеп килә. Әти­се Зин­нәтулла да, Хәлимә дә төзе­ле­шкә эшкә керә. Ә инде Ватан сугышы баш­лан­гач, 46 яшьтәге әтисен фронтка оза­та­лар. Хәлимәнең үзен дә окоп казырга җибә­рәләр. Чувашиядә 3 ай буе­на җир казы­гач, Казанга кайта ул. Аяк киеме дә тише­леп чыга Хәлимәнең. Тик ни гаҗәп, про­раб җылы аяк киемен Хәлимәгә бир­мичә, башка кешегә бирә. «Нигә ми­ңа бирмәдегез? Итегем тишек бит», ди­гәч, прораб күзен дә йоммыйча: «Тишек булса да, синең аягында итек. Әнә, Анисимованың аягыңда бернәрсә дә юк, аңа бирдем», – дип җавап к­айтара. Аннары ул Хәлимәгә: «Менә мин сине остаханәгә эшкә җибәрәм. Шунда өйрәнерсең дә, итегеңне ямап кияр­сең», – дип өстәп куя. «Ә мин остаха­нәгә барып, тәки өйрәндем итекче һө­нә­рен. Итекне ямап кына калмыйча, калыплап, үзем тегә башладым», – ди Хә­лимә апа. Бу вакытта барлык яңа итек­ләр фронтка озатылганлыктан, тыл кешеләренә искеләрен ямап кию их­тыяҗы туган була. Хәлимәнең үзенә дә моның файдасы тия. «Кич утырып бер итек ямасаң, бер ипелек акча керә иде», – ди ул, самими елмаеп.

    Тик кияүгә чыгу мәсьәләсендә ге­нә бәхет елмаймый аңа. Әнисе д­аими рәвештә авырый, әтисе дә с­угыштан сәламәтлеген югалтып кайта. Сорап килү­челәр булса да, әти – әнисен калдырып китә алмый ул. Бүлмәләре кечкенә булганлыктан, йортка кияүне кер­тергә дә мөмкинлек табылмый. Җит­мә­сә, документларын да ю­галта Хәлимә. Ал­лаһы­ның рәхмәте белән тиз­дән фатир мә­сьәләсе хәл ителә.

Намаз укырга өйрәнүе дә ш­актый кызыклы Хәлимә апаның. Пен­сиягә чыгар алдыннаң була бу хәл. Беркөнне әни­се­нең туган а­вылы М­аксабашка кайта ул. Шунда а­ларга Гөлбикә исемле туганнары килеп керә. «Әйдә, минем белән намаз укы», – дип мөрәҗә­гать итә ул Хәлимәгә. Хәлимә: «Белмим бит мин», – дигәч, «Бел­мим дип торма. Тәһарәтеңне ал да, миңа оер­сың», – ди. Гөлбикә намаз у­кырга керешә. Апасының «Әт­тәхият»не сел­ке­нә–селкенә укып утырга­нын күр­гәч, Хәлимә түзә алмый, пырхыл­дап кө­леп җибәрә. Ник дигәндә, әнисеннән на­маз укыганда селкенергә ярамый дип ишеткәне була. Гөлбикә н­амазын укып бетереп, дога кыла да аягы белән Хәлимәгә төртеп җибәрә. Ә ул исә аркасы белән идәнгә барып төшә. Гөл­бикә аны бик каты ачулана. «Берәү намаз укыганда көлергә ярамаганлыгын син белмәскә тиеш түгел идең. Әле мин үзем дә өйрәнеп кенә йөрим», – дип шелтәли ул Хәлимәне. Өйгә кунак­лар җыела бу көнне. Шунда Хәлимә аларга: «Гөлбикә мине намаз укырга өйрәтте бит әле», – дип әйтеп сала елмаеп. Шунда Гөлбикә утырган урынныннан сикереп тора дә, Хәлимәне кочаклап ала. «Инде миңа эндәшмәссең дә дип уйлаган идем. Үпкәләмәгәнсең икән. Кил, минем дәфтәрдән язып ал на­мазның шартларын, өйрән», – ди ул сабый балаларча куанып. Менә шулай итеп өйрәнә Хәлимә апа намаз укырга. Бертуган апасының һәм мәрхүмә сеңлесенең балаларын үстерергә дә булыша ул. «Әти сукырайды безнең. Әни – 90 яшендә, Әти 95не тутырып вафат булды. Менә хәзер үзем дә сукыраеп киләм», – дип бер мәлгә хәсрәтле уйларга бирелеп, тынып калды Хәлимә апа. Шулай да бер күзе әле күрә икән. «Бра­йльчәне белмим, Коръәнне карап укыйм, тик нокталарын гына күреп бетер­мим», – дип уфтанып куйды ул.

     Минем: «Кияүгә чыга а­лмавыгызга, ялгыз калуыгызга үкенмисезме соң?» – дигән соравыма, Хәлимә апа: «Юк, үкен­мим. Тәкъдиргә шулай я­зылган бу­лгандыр. Аллаһы Тәгалә насыйп ит­мәсә, булмый ул барыбер. Әнә, кай­бе­рәүләрне үз балалары да карамый. Ә мин ялгызым түгел. Бертуган сең­лемнең кызы Зөһрә белән яшим. Ул миңа үземнең кызым кебек.Ул булмаса, нишләр идем. Бу дөньяда инде яшәдем, ач–ялангач б­улмадым. Иң мөһиме–Раббыбыз Үзенең җәннәтен­нән мәхрүм итмәсен. Безне укытканнары өчен Илдар хәзрәткә, Мәликә абыс­тайга Аллаһының рәхмәтләре яусын», –дип җавап бирде.

Ә миндә исә гел туганнары­ның мән­фәгатен кайгыртып яшәгән Хә­ли­мә апа Насыйбуллина белән соклану һәм горурлану хисләре уянды. Чөнки мо­ны бөтен кеше дә булдыра алмый, лабаса!

Хатыйп ГӘРӘЙ