Камил хәзрәт Сәмигуллин: Иман нәрсә ул?. Әңгәмәләр. Татар-Ислам

Безнең динебез Ислам дип атала. Аңа Аллаһы Тәгалә шундый исемне биргән. Ислам ул – барлык кешеләрнең дине. Ислам универсаль һәм иң соңгы дин дә. Ислам – акыл һәм белем, тынычлык һәм тәртип, кеше инанган әйберләрне гамәлгә ашыру дине.

Халкыбыз һәм үсеп килүче буынның динне өйрәнүгә карата мөнәсәбәте, кайбер дини сорауларны аңлап җиткермәве мине әлеге мәкаләләр сериясен әзерләргә этәргеч бирде. Бу мәкаләләрнең күләме зур булмаса да, аларда яшәү дәверендә һәр мөселман кешесе белергә тиешле гыйлем тупланган. Аларда кыска, гади, аңлаешлы формада Исламдагы төп мәсьәләләр каралачак. Минем төп максатым шуннан гыйбарәт: бу мәкаләләр һәрдаим вакыт җиткерә алмый торган бүгенге кеше тормышындагы бушлыкны тутырсын иде. Алар Ислам динен өйрәтүдә яңа формага әверелер дип өметләнәм. Шулай итеп, кешенең иманы хакында сөйләшик.

Нәрсә ул иман? Ул гакыйдә – иман турында догмалар, идеяләр һәм күзаллаулар системасы. Ислам дине белгече, Хәнәфи мәзһәбе хокук белгече, имам ән-Нәсәфи гакыйдәне иман символы дип атаган. Безнең Аллаһы Тәгаләгә ничек ышанырга тиешлегебезне белү менә ни өчен кирәк.

ИГЪТИКАТ иманга бәйле мәсьәләләрне үз эченә ала. Мисал өчен, иман баганалары, мөселман кешесе ышанырга тиешле әйберләр.
ГЫЙБАДӘТ мөселман кешесе башкарырга тиешле гамәлләр белән бәйле мәсьәләләрне карый. Әйтик, Ислам дине баганалары.
ӘХЛАК мөселман кешесе үтәргә тиешле мораль-этик нормалар һәм әдәп белән бәйле барлык мәсьәләләрне күздә тота.

Иҗмәли-иман − гомуми иман.
Тәфсили-иман − мәгънә һәм дәлилләрен белгән хәлдә, иманның барлык баганаларына инану.

Иман күзлегеннән, кешеләр дүрт категориягә бүленә:

1) Мөэмин − хак дин (Ислам дине) тарафдары.
2) Кяфер − хак дингә ышанмаучы.
3) Монафыйк - икейөзле кеше.
4) Мөшрик - күп Аллага ышанучы.

1) Сүз белән раслау һәм күңелең белән ышану.
2) Үлем ишек шакыган мизгелгә кадәр ышану.
3) Дин кушканнарның барысына да, аларның файда китерәчәгенә тирәнтен инану. Аларның берсен дә кире кагарга һәм кимсетеп карарга ярамый.
4) Әйткән сүзләрең һәм кылган гамәлләреңә карата бик тә игътибарлы булырга, диннән ваз кичүгә китерү ихтималы булган барлык нәрсәләрдән сакланырга кирәк.

1) Аллаһының барлыгы һәм берлегенә инану.
2) Аллаһының фәрештәләренә инану.
3) Аллаһының китапларына инану.
4) Аллаһының пәйгамбәрләренә инану.
5) Ахирәт көненә һәм үлгәннән соң терелү хак икәнлегенә инану.
6) Тәкъдиргә, ягъни яхшылык һәм яманлык Аллаһы Тәгаләдән икәнлегенә инану.

1) Вүҗүд: Аллаһы Тәгаләнең бар булуы.
2) Кыйдәм: Аллаһы Тәгаләнең башлангычы юклыгы.
3) Бәка: Аллаһы Тәгаләнең ахыры-азагы юклыгы.
4) Вәхдәният: Аллаһы Тәгаләнең бер генә булуы.
5) Мүхаләфәтүн лил-хәвәдис: Аллаһы Тәгаләнең һичбер мәхлукка да охшамавы.
6) Кыям-бинәфсиһи: Аллаһы Тәгаләнең беркемгә дә, бернәрсәгә дә мохтаҗ булмавы.

1) Хәят: тере булуы.
2) Гыйлем: белүче булуы.
3) Сәмиг: ишетүче булуы.
4) Бәсар: күрүче булуы.
5) Ирадәт: аның теләге булуы.
6) Кодрә: көче һәрнәрсәгә җитәрлек булуы.
7) Кәлам: сөйләүче булуы.
8) Тәквин: юктан барлыкка китерүче булуы.

Аллаһы Тәгаләнең әлеге сыйфатлары атамалардагы атрибутларга охшаган. Мисал өчен, Аллаһы Тәгаләне белүнең башы да, ахыры да юк, ул онытуга яки үзгәртүгә дучар ителмәгән. Аңа күрү өчен күзләр кирәкми, ул шулай ук яктылыкка да, башка әйбергә дә мохтаҗ түгел. Аңа ишетү өчен колак та кирәкми, ә сөйләме исә авыз, иреннәр, тел һәм тавыш дулкыннарына мохтаҗ түгел.

Кызыклы булырга мөмкин темалар һәм тэглар: БРИКС Владимир Путин Иран Фәләстин ислам дине Коръән сөннәт иман Дагыстан намаз мөселманнар сөннәт пәйгамбәр мөселман кызы Чечня хиҗаб мәчете хакыйкать Мөхәммәд ихсан Рамазан Рамзан Кадыйров Рөстәм Миңнеханов Минниханов Рустам пост сөйләшү фидья фидия фитр зәкят закот фитер Ураза гаит гает бәйрәм Корбан Ингушетия кавказ хәдисләр аят мөселман Махачкала азан иман сүрә Мәдинә Мирзоев Рахмонов Эрдоган Төркия Дүшанбе дүшәмбе Таҗикстан Бишкек күлмәкләр видео дин рәсемнәр мәхәр никах һәм КЧР секс кием кибет хакыйкать тормыш Чечня намаз мөселманнар Ингушетия риба банк акчалар финанс байлык бай кияү кәләш туй искәртү Мәскәү дәһшәтле мөселман мәчете хиҗаб хәдисләр хәдис Россия акча байлык алтын калфак Рамадан өммәт Мөхәммәд хаҗ авар чечен Адыгея Сочи Краснодар хәләл ашамлык рецептлар маркет Уфа акча эшләү Өфө кафе эш акча бизнес тортлар Астана кунакханә Самара ял Экспо эш туризм Әстерхан яңалыклар халал хәләл татар татарлар татарстан Казан кызы радио ТВ Болгар Күңел малай вайн туган теле мин Мәскәү татарлары эстрада Татария Башкирия Пенза Самара Әләзән Елюзань белозерье Ләмберә лямбря аңларлар Хәбип нурмагомедов мөрид суфи суфый тарикат тәрикат Чиләбе новосибирск екатеринбург омск Питер ростов кием Воронеж красноярск волгоград любовь мода Пермь Саратов Владивосток ир-атлар израил исраил ливан газа иорданның көнбатыш яры Иерусалим туризм сәяхәт диңгез Дубай Мисыр Шарджа Чаллы Түбән Кама Казахстан Нива көз Әлмәт Башкортостан аксессуарлар Лаеш балалар ХМАО Татарстан24 фото почта подписка әбүнә алматы астана хакыйкать Яр Чаллы Бөре баймак Сибай казакъ казакъ токаев намаз Нурсолтан тукай габдулла мөфти тараз Атырау актау Назарбаев караганда Актүбә токаев алматы бисмиллә каспийск костанай БДБ СССР ташкент Бохара Сәмәрканд баку мөселманнар фильмнар прикол үзбәкләр төрекмәннәр Ашхабад Калмыкия бурятия Байкал Төмән томск интернациональ петропавловск футбол фильм карагандаманикюр тырнаклар үстерү хна Матурлык матур Казахстан дизайнерлары рәссам җыр татарча Үзбәкстан авиабилетлары Нәвои Бохара сәяхәт техника Бишкек Кытай уйгурлар хива күпләп сату мода одесса китерү беларусь фирганә ош андижан Исфара ходжанд Әфганстан Һиндстан Африка америка җиддә каһирә мисыр Алжир Тунис Марокко корсак биюе спорт җырлар музыка текст шигырь котлау котлаулар нашид нәшит мөнәҗәт бәхет гаилә никах танышу танышулар димче яучы анкета фото фотография видео Дуслык өйләнү кияүгә чыгу өйләнү мәхәббәт чит ил кешесе гарәп төрек Иран иранлы яһүд Рус Фин Француз Англия Берлин Алмания Германия Курган Тверь Мурманск укытучы дәресләр мәдрәсә мәчет университет теология КФУ ПФУ КДУ табиб медицина дәвалау авыру туу үлем тормыш өй бакча яшелчә бакчасы уку биткә ботокс китабы пластика иренгә операция ясарга стоматология тешләр Пластик хирургия сөннәт сөннәтле сөннәтләү ковид салкын тию фитнесс ябыгу ашау кухня туризм гид экскурсовод экскурсияләр Зөя Рус Православие Чиркәве иконасы Кремль Бауман кунакханәсе кыстыбый милли кухня кухнясы Бөгелмә бәлеш өчпочмак татар гобәдия чәк-чәк баурсак бавырсак токмач токмачы талкыш кәләвә чәк-чәк чәк-чәге арча балтач актаныш Азу кухня ресторан бию шаярту юмор биюләре Брайл туй тамада алып баручы хәләл яучы чәй мәтрүшкә Кофе бальзам бәлзәм дару шифа шифалы Сәламәтлек Идел сәяхәт тур кунакчыл банкет Кейтеринг шоу программа концерт фольклор Сабан туй сабантуй Нәүрүз гаете Корбан дизайн дизайнер бизәү супер тамада диктор җырчы Тямаев Элвин Грей Салават Фәтхетдинов Бәдретдинова товарлар бизнес икътисад сәясәтче Мәдинә Камилә донорлар бөер органнары тәннәре бавыр йөрәге йөрәк борын йөз салават фәтхетдинов ришат төхвәтуллин фирдүс тямаев илсөяр бәдретдинова әлфия авзалова илһам шакиров мәрҗани мәчет мөнбәр тәфсир мөнбәр театр камал театры тинчурин кариев минзәлә чаллы байлар сабасы саба шәмәрдән кукмара